શબ્દ “જેહાદ” પોતાની ઝબાન ઉપર જ્યારે આવે છે તો બે જુથોની વચ્ચે જંગનું એક દ્રશ્ય દિમાગમાં ઉભરી આવે છે. ઇતિહાસના અરીસામાં હાબિલ અને કાબિલથી લઇને આજ સુધી અને ભવિષ્યના દુર દુર સુધી તેની અસરો સામે આવી જાય છે, જ્યાં આ દુનિયા ઇન્સાનના ખુનથી રમી રહી છે. દરેક તરફ કમઝોરોની લાશો અને તાકતવરોના ઝુલ્મો સિતમના દ્રશ્યો નજર આવે છે.

ઇસ્લામે સલામતીનો અવાજ આપ્યો, તેની અવાજ પર કમઝોર લોકોના ટોળા તેના પરચમ હેઠળ જમા થવા લાગ્યા. એટલા માટે કુર્આને એલાન કર્યુ:

અને અમે તો ચાહીએ છીએ કે જેઓને જમીનમાં કમઝોર બનાવી દેવામાં આવ્યા છે, તેમના ઉપર અહેસાન કરીએ અને તેમને લોકોના ઇમામ બનાવીએ અને જમીનના વારિસ બનાવીએ.

એટલે કે જેહાદનો અર્થ ઝુલ્મથી ઝુલ્મનું ટકરાવુ નથી, પરંતુ બાતિલ પર સાચાઓની જીત છે. આ વિષયે કુર્આનમાં ઇરશાદ છે:

અને કહી દો કે, હક આવી ગયુ અને બાતિલ ફના થઇ ગયુ કે અંતે બાતિલ તો ફના થવાવાળુ જ છે.

તેથી આ વાત તમામ ઇસ્લામી રાજ્યોમાં યકીનની મંઝિલ ધરાવે છે કે

જહાન દર ઇન્તેઝારે તુ અસ્ત

એટલે કે દુનિયાના કમઝોર લોકો આ જ ઇમામે અસ્ર(અ.સ.)ના ઇન્તેઝારમાં છે.

અહીં એક તરફ સુફીયાની ફૌજનો સમુહ અગર તેઓ અને આ દુનિયાને બરબાદી તરફ લઇ જવાવાળાઓ ચારે તરફથી ઉમટી રહ્યા છે. એક ઘોંઘાટ છે, દિલ કંપાવી દેનારી ખબરો આવી રહી છે.

પરંતુ શું ખુદાની કુદરત ખામોશ છે? એવુ નથી. આદમ(અ.સ.)થી લઇને ખાતમ(સ.અ.વ.) સુધી અઝાએ હુસૈન(અ.સ.)ના નામથી ગુંજી રહી છે. જેનો ઉલ્લેખ લેખકે પોતાના એક લેખમાં લખવાની કોશીશ કરી છે. અઝાએ હુસૈન(અ.સ.) કાલે પણ એક ખામોશ જેહાદ હતો અને આજે પણ છે. કાલે પણ તે મહાન બનાવ પછી કુદરત સુફીયાનીઓના ખોટા પગલાઓને કચડીને આગળ વધી રહી છે અને આજે પણ તે જ રીતે પરવાન ચડી રહી છે.

કરબલાના બનાવ પર પ્રકાશ પાડવાનો આ હેતુ છે કે હક પરસ્તોને કેટલા કમઝોર સમજવામાં આવ્યા હતા. કેટલો નશો હતો તાકતવરોનો.

આશુરાના દિવસે જ્યારે શહાદતોનો કાફેલો પોતાના હેતુ સુધી પહોંચી ગયો, હઝરત સૈયદુશ્શોહદા(અ.સ.)ના મદદગારો, રિશ્તેદારો શહીદ થઇ ગયા, લાશાઓ પાયમાલ થઇ ગયા, માલ-સામાન લુંટી લેવામાં આવ્યો, ઇમામ હુસૈન(અ.સ.)ના ખૈમાઓમાં આગ લગાવી દેવામાં આવી, જાણે કે દુશ્મને પોતાના તરફથી આ જમીન પર કરવામાં આવેલ સૌથી બદતરીન અને ગંદા કામને તેના અંજામ સુધી પહોંચાડવાની પુરી કોશીશ કરી નાખી, ત્યાં સુધી કે એહલે હરમના કેદીઓને લુંટી લીધા પછી તેઓને ખુલા આસ્માન નીચે છોડી દેવામાં આવ્યા.

યઝીદ મલ્ઉને ઝુલ્મને ચરમસીમાએ પહોંચાડયો, શોહદાએ કરબલાની શહાદત પછી આમ વિચાર્યુ કે તેને બયઅત ન મળી શકી પરંતુ હઝરત ઇમામ હુસૈન(અ.સ.) નું કત્લ તેના દબદબા અને હુકૂમતને તાકતવર બનાવી દેશે અને એવા ખોટા વિચારમાં હતો કે શહાદત થતાની સાથે જ આ લડાઇ પોતાના અંજામ સુધી પહોંચી જશે, એટલે કે હવે ન તો ઇમામ હુસૈન(અ.સ.) હશે અને ન કોઇ હકના દાવેદાર અને બાતિલનું જોર વધી જશે.

પરંતુ તે આ જાણતો ન હતો કે આ એક ખુબ જ મોટા ઇન્કેલાબની તે આહટ છે, જે ખુબ જ ઝડપથી ઉભરી રહી છે. જાહેરમાં તો તે ઇમામ હુસૈન(અ.સ.)ના મુબારક સરને નેઝા ઉપર ચડાવીને એમ જ સમજ્યો હતો કે તે આ લડાઇ જીતી ચુક્યો છે અને થતુ પણ આમ જ અગર કરબલાના કેદીઓ ન હોત. પરંતુ કરબલાના શહીદોનું તે ખુન જે તેમના શરીરમાંથી વહ્યુ તે કરબલાના કેદીઓનો જુસ્સો બનીને દોડવા લાગ્યુ. જેના કારણે બેપરદગી અને અસીરી કે જે ખાનદાને ઇસ્મતો તહારતના માટે મૃત્યુ સમાન છે, આ મૌત પછી પણ બાતિલ વિરૂધ્ધ લડવા માટે તૈયાર થઇ ગયા.

હવે જ્યારે અગિયારમી મોહર્રમ આવી તો આ અગિયારમી મોહર્રમનો દિવસ શોહદાએ કરબલાની શહાદતનો દિવસ તો હતો પરંતુ સાથો સાથ કરબલાના કેદીઓની જંગની શરૂઆતનો પણ હતો. ઇમામ હુસૈન (અ.સ.)નું લશ્કર યઝીદના લશ્કર વિરૂધ્ધ ગઇકાલની જેમ જ મુકાબલા માટે તૈયાર હતુ. પરંતુ કાલે તીર તલ્વાર અને નેઝાઓની જંગ હતી અને આજે જે જંગ શરૂ થઇ છે તેના હથિયારો સબ્ર, ગિર્યા, ખુત્બા અને મઝલુમીયત હતી.

યઝીદ તો ચાહતો હતો કે ઇમામ હુસૈન(અ.સ.)નુ ખાનદાન કરબલામાં જ ખત્મ થઇ જાય એટલા માટે તેણે મલ્ઉન ઇબ્ને ઝિયાદને વારંવાર ખૈમાઓમાં આગ લગાવવાનું કહ્યુ હતુ કે જેથી તેના માટે બહાનાઓ અને સાજીશોનું મેદાન સાફ થઇ જાય અને તે રસુલ(સ.અ.વ.) ની આલ પર બગાવતનો આરોપ નાખીને પોતાને આ સૌથી ખરાબ કામથી પોતાની જાતને અલગ દેખાડી શકે.

પરંતુ અકીલા એ બની હાશિમ, જનાબે ઝયનબ (સ.અ.)એ પોતાના ભાઇની પાયમાલ લાશ પર જ્યારે કહ્યુ કે મારા ભાઇ તારી આ બહેન તારા આ નાહક ખુનને વ્યર્થ નહી જવા દેય અને તારી મઝલુમીયતને ઘરે-ઘરે પહોંચાડશે. ત્યારથી જ કયામત સુધી યઝીદીયતની વિરૂધ્ધ હુસૈનીયતનું ક્યારેય ખત્મ ન થનાર જેહાદનો આગાઝ થઇ ચુકયો હતો.

કરબલાના કેદીઓએ જ્યારે અઝાનો લિબાસ પહેર્યો અને હાયે હુસૈનાના ગિર્યાનો અવાજ બલંદ કર્યો, કાએનાતનું પ્રથમ જુલૂસ હતુ, જેની ઇમામ હુસૈન (અ.સ.)ના ગમ માટે શરૂઆત થઇ. કરબલાના કેદીઓનો ગમનો લિબાસ અને ગિર્યાનો અવાજ એવો હતો કે દરેક સાંભળનારનું કલેજુ ફાટી જાય. એટલા માટે દરેક સમયે રસ્તામાં રોવા પર મનાઇ કરવામાં આવતી રહી અને હાએ હુસૈનાની અવાજ પર કોરડા મારવામાં આવતા હતા.

રકમ હો ગયા દુર્રોકે નિશાં સે

થા પુશ્તપે ઝયનબકે લિખા હાએ હુસૈના

અહીં વાંચકો માટે એ વાત જાણવી જરૂરી છે કે અંતે આ ગિર્યા અને રડવાને કઇ રીતે જેહાદ કહી શકાય છે? અગર આપણે ઇતિહાસ તરફ નજર કરીએ અને કરબલા પછીના બનાવો પર નજર કરીએ તો આપણને એ વાત સહેલાઇથી સમજાઇ જશે અને આપણને ખબર પડી જશે કે કરબલાના મેદાનમાં જે જેહાદ થઇ તે સામુહીક જેહાદ હતી અને કરબલા પછી જે જેહાદ કરબલાના કેદીઓએ કરી તે વ્યક્તિગત જેહાદ હતી.

હઝરત ઇમામ હુસૈન(અ.સ.)ની શહાદતની મઝલુમીયત તે મઝલુમીયત હતી કે જેને અગર પથ્થરની સામે પણ બયાન કરવામા આવત તો તે પણ પિગળીને મીણ થઇ જાત. આલે મોહમ્મદ(અ.મુ.સ.) જે પણ ગલી અને શેરીઓમાં દાખલ થતા અને લોકો હાએ હુસૈનાનો અવાજ સાંભળતા, મઝલુમોના સરોને જોતા, એહલે હરમની લાચારીને જોતા તો તેઓ બેચૈન થઇ જતા. તે હકીકતને જાણવા માટે કે જે હકીકત આ લાચાર લોકોની પાછળ છુપાએલી હતી.

કુફાવાળાઓ પોતાના દગા અને ધોકાબાજી માટે મશહુર હતા. એ અંદાજો લગાવવો કે કોણ પોતાનું છે અને કોણ પરાયુ છે તે ખુબ જ મુશ્કેલ કામ હતુ. આવા તો કેટલાય બનાવો છે કે જેનાથી એ વાત સાબિત થઇ જાય છે જેમ કે એક શખ્સ કે જેનું નામ અબ્દુલ્લાહ બિન હુર જોઅફી હતુ. જે ખાનદાને રિસાલતને ઓળખતો હતો, આપના ચાહવાવાળાઓમાંથી ગણાતો હતો. એક મોટો વેપારી હતો. સફર દરમિયાન જ્યારે તેમની મુલાકાત ઇમામ હુસૈન(અ.સ.) સાથે થઇ અને આપ (અ.સ.)એ તેને કરબલામાં શહાદતની ખબર આપી તો તેણે કહ્યુ: મૌલા! હું અત્યારે કુફાથી આવી રહ્યો છુ, ત્યાં જનાબે મુસ્લીમને કત્લ કરી નાખવામાં આવ્યા છે. અને તેમની લાશને ગલીઓમાં ફેરવવામાં આવી રહી છે. આ દ્રશ્ય જોઇને હું ખુબ જ ડરી ગયો છુ, માટે હું આપ (અ.સ.)ને મારી પાસેથી ઘોડાઓ આપી રહ્યો છુ કે જે અરબના સૌથી બહેતરીન નસ્લના ઘોડાઓ છે અને મારા હથિયારો પણ. બધુ આપી દેવા માટે તૈયાર હતો, પરંતુ પોતાને નહી. તેણે પોતાના ડરને મોહબ્બત ઉપર અગ્રતા આપી. ઇમામ હુસૈન(અ.સ.)ને ન તો તેના માલની જરૂર હતી અને ન તો તેની દૌલતની. ઇમામ હુસૈન(અ.સ.)એ તેને જવા દીધો. બીજી તરફ ઝોહૈર ઇબ્ને કૈન હતા, કે જેઓ ઉસ્માની ખિલાફતને માનનાર હતા, પરંતુ જ્યારે હઝરત ઇમામ હુસૈન(અ.સ.)એ જનાબે અલી અકબર (અ.સ.)ને ઝોહૈર ઇબ્ને કૈન તરફ મોકલ્યા તો તેમની પત્નીએ આ વાતને પોતાના માટે ફખ્રને લાયક સમજી અને જનાબે ઝોહૈર ઇબ્ને કૈનને હઝરત ઇમામ હુસૈન (અ.સ.)નો સાથ આપવા માટે સમજાવ્યા અને અંતે જનાબે ઝોહૈર ઇબ્ને કૈન ઇમામ હુસૈન(અ.સ.)ના લશ્કરમાં શામિલ થઇ ગયા. આમ કુફીઓના દિલ અને તેઓની તલ્વારોનો અંદાજ લગાડવો મુશ્કેલ હતો. આ જ કારણ હતુ કે જ્યારે કરબલાના કેદીઓનો કાફેલો કુફામાં દાખલ થયો તો અમુક લોકો ખુશી મનાવી રહ્યા હતા તો અમુક લોકો રોતા અને ગમ મનાવતા નજર આવી રહ્યા હતા. એક તરફ ઇમામ હુસૈન(અ.સ.)નુ સર કે જે મોઅજીઝા અને કરામતોનુ કેન્દ્ર બન્યુ હતુ જ્યારે બીજી તરફ ગમઝદા કેદીઓ પોતાના સગા-સંબંધીઓના ગમમાં ગમગીન હતા.

કુફીઓના આ ભરેલ મજમામાં પહેલી જીત તો કરબલાના કેદીઓના ગમ અને રડવાના અવાજોએ હાસિલ કરી અને પછી બીજી જીત અકીલા એ બની હાશિમ જનાબે ઝયબન (સ.અ.)ના ખુત્બાઓએ અપાવી. જેમાં કુફાવાળાઓને તેઓની બેવફાઇ પર તેમને ઠપકો આપ્યો અને પછી પોતાના ભાઇ હુસૈન(અ.સ.)ની લાચારી અને મઝલુમીને બયાન કરી. જેની અસર એ થઇ કે ચાહવાવાળાઓ પોતાના માથા અને છાતીને પીટવા લાગ્યા અને જુઠાઓ એકબીજા તરફ જોવા લાગ્યા.

ઇતિહાસ કહે છે કે કરબલાના કેદીઓનું કુફામાં દાખલ થવુ અને સોગવારોનું પોતાના સંબધીઓ પર ગિર્યા કરવુ એ કુફાવાળાઓને અંદરને અંદર ખાઇ રહ્યુ હતુ અને તેઓને વિચારવા માટે મજબુર કરી રહ્યુ હતુ કે હવે તેઓનો અંજામ શુ થશે? તેઓએ ઇમામ હુસૈન (અ.સ.)ના કત્લના કાવતરામાં શામિલ થઇને પોતાની દુનિયા અને આખેરતને બરબાદ કરી નાખી છે.

કુફાવાળાઓમાં બદલાવનું કારણ કરબલાના કેદીઓની અઝાદારી અને કરબલાના બનાવોના વર્ણનની અસરના લીધે હતુ. તે ગમનો ઇઝહાર અને તે મુસીબતનું બયાન કે જે ખુબ જ દિલ તડપાવનાર હતુ કે જે લોકો પર અસર કરતુ ગયુ. જાહેરમાં તો આ એક વર્ણન હતુ પરંતુ તેની અસર એટલી ઉંડી હતી કે કુફાવાળાઓના દિલ ફાટી ગયા હતા.

કુફામાં જીત હાસિલ કર્યા પછી આ કરબલાના કેદીઓનો કાફેલો જ્યારે શામમાં દાખલ થયો તો યઝીદ મલ્ઉન તરફથી ફેલાવવામાં આવેલી બદગુમાની અને ખોટી વાતોએ લોકોને એ વાત માટે તૈયાર કરી રાખ્યા હતા કે આવનાર લોકો મઆઝલ્લાહ બેદીન છે અને હુકૂમત વિરૂધ્ધ બગાવત માટે ઉભા થયા છે.

પરંતુ જ્યારે લોકોએ આવા મુકદ્દસ ચહેરાઓને જોયા જેમના ચહેરા પરથી નૂર નિકળી રહ્યુ હતુ, જેમના સર નેઝા પર સુરજની જેમ ઝગમગી રહ્યા હતા, તેમની સાથે અમુક ઔરતો પણ હતી કે જેમને લોકોની મૌજુદગી પરેશાન કરી રહી હતી, જેઓ ઝખ્મી હતી પરંતુ ઝબાન પર ‘હાએ હુસૈના’ની સદા હતી.

યઝીદ મલ્ઉન એમ વિચારી રહ્યો હતો કે આટલા બધા મસાએબ સહન કર્યા પછી ઇન્સાનની ફિતરત તેને જીવિત રહેવાની પરવાનગી આપતી નથી. આમ જ વિચારીને તેણે જનાબે સૈયદે સજ્જાદ(અ.સ.)ને બોલવાનો મોકો આપી દીધો. તેને શું ખબર હતી કે આ મોકો તેના માટે મુશ્કેલીઓ ઉભી કરી દેશે. ઇમામ સજ્જાદ(અ.સ.)એ કંઇ પણ ન કર્યુ સિવાય કે પરવરદિગારના વખાણ અને પછી પોતાનો અને પોતાના ખાનદાનનો મરતબો લોકોને બતાવ્યો, પછી પોતાના વાલિદે બુઝુર્ગવારની મઝલુમીયત ભરી શહાદતનો ઝિક્ર કર્યો. ઇતિહાસના શબ્દો છે કે દરબારમાં એક ક્રાંતિ પૈદા થવાવાળી હતી કે ત્યારે જ યઝીદે સમય ન હોવા છતા અઝાન દેવરાવીને ઇમામ સજ્જાદ(અ.સ.)ના ખુત્બાને રોકવા ચાહ્યુ પરંતુ મુર્ખતા ભરેલ દરેક પગલાઓ લડખડાઇ રહ્યા હતા. આખરે તેણે કરબલાના કેદીઓને કૈદખાનામાં નાખવાનો હુકમ આપી દીધો. ઇમામ સજ્જાદ (અ.સ.)ના બયાનોથી એવુ લાગી રહ્યુ કે જાણે શામીઓ ઉપર કોઇએ આગ વરસાવી હોય. જે લોકો આલે મોહમ્મદ(અ.મુ.સ.)ની અઝમત જાણતા હતા તેઓએ પોતાના હાથો પોતાના ચહેરા પર માર્યા અને યઝીદથી તેના ખરાબ કામના કારણે નારાજગી જાહેર કરી ત્યાં સુધી કે યઝીદની પત્નીએ પણ તેને ઠપકો આપ્યો, જે આ જેહાદની રાહમાં એક વધુ કામિયાબી હતી.

અહીં ન તલ્વાર ચાલી ન નેઝા, ન તો કોઇ તીર કે ખંજરથી વાર થયો. અહીં અહલેબૈત(અ.મુ.સ.)ની ફઝીલત બયાન થઇ અને શોહદાએ કરબલાના ગમનું વર્ણન થયુ. જેના કારણે દરબારના લોકો બદલાવા લાગ્યા. આ એ જેહાદ હતો કે જેની સામે એક મોટી તાકતવર હુકૂમત મજબુર નજર આવી અને લોકોના દિલો પર જીતના ઝંડા લહેરાવા લાગ્યા. ફર્ક હતો હક અને બાતિલ વચ્ચે અને એલાન હતુ હુસૈનીયતની જીતનું અને યઝીદની હારનું.

બજારથી દરબાર સુધી, દરબારથી કૈદખાના સુધી, જ્યાં સુધી કરબલાના કેદીઓ શામમાં રહ્યા, સતત અઝાદારીમાં મશ્ગુલ રહ્યા. તેમના રોવાના અવાજો જેમાં ખાસ કરીને નાની શહેઝાદી જનાબે સકીનાનું પોતાના બાબાને યાદ કરી કરીને રોવુ શામના લોકોને તડપાવી રહ્યુ હતુ અને દિલમાં ને દિલમાં લોકોની યઝીદ પ્રત્યે નફરત અને ઇમામ હુસૈન(અ.સ.) અને તેમના ખાનદાન પ્રત્યે મોહબ્બતમાં વધારો કરી રહી હતી.

એટલા માટે યઝીદ મલ્ઉનના સલાહકારોએ તેને સલાહ આપી કે આ શોર અને ગિર્યા તારી હુકૂમતને ખત્મ કરીને રહેશે. ભલાઇ એમાં જ છે કે તેઓને છોડી દેવામાં આવે. યઝીદ મલ્ઉનને આ સલાહ ઉપર અમલ કરવાનુ યોગ્ય લાગ્યુ અને કરબલાના કેદીઓને આઝાદ કરવાનો હુકમ આપ્યો. પરંતુ આઝાદ કરવાની સાથે એ પણ શક્યતા હતી કે ક્યાંક ઇમામ સજ્જાદ(અ.સ.) પોતાના વાલિદના કત્લનો બદલો ન લેય. ક્યાંક તેઓ(અ.સ.) પણ પોતાના વાલિદના નાહક ખુનનો વાસ્તો આપીને લશ્કર તૈયાર ન કરે.

પરંતુ યઝીદ મલ્ઉનને ક્યાં ખબર હતી કે એ જંગ કે જે તેણે તલ્વારથી લડી હતી તે તો ખત્મ થઇ ગઇ છે. હવે કરબલાના કેદીઓના બયાનો, યઝીદની હાર અને ઇમામ હુસૈન(અ.સ.)ની જીતનું બયાન કરી રહ્યા છે કે કરબલાના કેદીઓ જીતી ગયા અને કૈદ કરવાવાળા હારી ગયા.

આ અઝાએ હુસૈન(અ.સ.) તે એકમાત્ર જેહાદનો રસ્તો હતો કે જેણે લોકોને મઝલુમોનો સાથ આપવાનુ અને ઝાલિમોનો વિરોધ કરવાનું શિખવી દીધુ.

જેમ કે અમે શરૂઆતમાં બયાન કર્યુ કે એ જંગ કે જે યઝીદ મલ્ઉન મુજબ કરબલામાં શરૂ થઇ પરંતુ તે ત્યાં સુધી શરૂ રહેશે જ્યાં સુધી ખાનએ કાબાથી ‘જાઅલ્ હક્ક વ ઝહકલ્ બાતિલ’નો નારો બુલંદ ન થાય. કૈદખાનાથી આઝાદ થવાની ખબર પછી યઝીદ મલ્ઉનના જનાઝામાં છેલ્લી ખીલ્લી મારવાનુ કામ પણ આલેમએ ગૈરે મોઅલ્લેમા જનાબે ઝયનબ(સ.અ.)એ અંજામ આપી દીધુ અને ઇમામ સજ્જાદ(અ.સ.) સાથે કહેવરાવ્યુ કે આઝાદી પછી અમો અઝાદારીએ ઇમામ હુસૈન(અ.સ.) કરવા ચાહીએ છીએ અને તેના માટે એક જગ્યાની વ્યવસ્થા કરવામાં આવે. તે સમયે શહેઝાદીએ તમામ શામના રહેવાસીઓને તે મજલીસમાં શરીક થવા માટે હુકમ આપ્યો અને તે તમામની સામે અઝાદારીએ ઇમામ હુસૈન(અ.સ.)ની શરૂઆત કરી અને આ રીતે પૈગામે હકને લોકો સુધી પહોંચાડવાના કામને અંજામ આપી પોતાના વતન પાછા ફર્યા.

હુકૂમત અથવા એમ કહીએ કે યઝીદીયતને ખબર પણ ન હતી કે તેની બાતિલ હુકૂમતની બુનિયાદને તે અશ્કે ગમ કમઝોર કરી રહ્યા છે. જ્યાં કરબલાના કેદીઓના આગમન પર શામમાં લાલ પરચમ હતા આજે તે જ શામમાં કાળા પરચમ છે.

એક ઇન્કેલાબ હતો કે જે અશ્કે ગમના સ્વરૂપે દરેક જગ્યાએથી શરૂ થઇ ગયો હતો. મદીનામાં રાત અને દિવસ ઇમામ હુસૈન(અ.સ.)ની અઝાદારીની વ્યવસ્થા કરવામાં આવતી. મર્દોની મજલીસની વ્યવસ્થા ઇમામ સજ્જાદ(અ.સ.) અને ઔરતોમાં મુખદ્દરાતે ઇસ્મત જનાબે ઝયનબ અને ઉમ્મે કુલ્સુમ(સ.અ.) વ્યવસ્થા કરતા હતા અને આ સિલસિલો એક ગામથી બીજા ગામ અને એક શહેરથી બીજા શહેર ફેલાતો જતો હતો. આ અઝાદારી એક એવો જેહાદ હતો કે જેણે લોકોના દિલમાં છુપાએલ બુરાઇને આંસુના સ્વરૂપે બહાર કાઢી અને એક પાક સાફ દિલમાં ઇમામ હુસૈન(અ.સ.)ની ખાલિસ મોહબ્બત હતી કે જેણે લોકોના દિલ અને રૂહ ઉપર કામિયાબીનું એલાન કરી દીધુ અને સન 61 હિજરીથી લઇ આજ સુધી અઝાદારીએ ઇમામ હુસૈન(અ.સ.) એ જેહાદની નિશાની છે કે જેની શરૂઆત કરબલાના કેદીઓએ કરી હતી.

દરેક ઝમાનો ચાહે તે ઇમામ ઝયનુલ આબેદીન (અ.સ.)નો હોય અથવા ઇમામ મુસા કાઝિમ(અ.સ.) અથવા ઇમામ હસન અસ્કરી(અ.સ.) અથવા હઝરત હુજ્જત(અ.સ.)નો હોય, દરેક ઝમાનામાં ગમે ઇમામ હુસૈન(અ.સ.) જ મરકઝ રહ્યુ. જાહેરી રીતે તો તેને રોકવુ અશક્ય હતુ કારણકે આ ગમ પુરી દુનિયામાં ફેલાઇ ચુક્યો હતો જેથી તેને રોકવુ અશક્ય હતુ, તો તેના પર પાબંદી લગાવવા માટે તેને દરેક ઝમાનામાં શક અને શંકાઓનો શિકાર બનાવવામાં આવ્યો. તેઓ જાણતા હતા કે તલ્વારથી વધારે અસર તે અગણિત આંખોમાંથી નિકળતા આંસુઓની છે જે સૈલાબ બનીને બાતિલને ક્યારે વહાવીને લઇ જાય તેનો કોઇ ભરોસો નથી.

1400 વર્ષ પસાર થઇ ગયા છતા ચાહવાવાળાના ઝખમ હજુ પણ એવાને એવા જ છે. આંખો એવી જ રીતે રડી રહી છે, બાળકો અને બુઝુર્ગો તમામ એવી જ રીતે ગિર્યા કરી રહ્યા છે અને અલી(અ.સ.) અને અવલાદે અલી(અ.મુ.સ.)ની મુસીબત પર આપણે દર વર્ષે અઝાદારી કરીએ છીએ. આ અઝાદારી આપણી ઓળખાણ છે અને તેમાં કરવામાં આવતા દરેક કાર્યો દિલથી અંજામ આપીએ છીએ. એટલા માટે અઝાદારોના દિલ નસ્લ દર નસ્લ ઇમામ હુસૈન(અ.સ.)ના ગમમાં ગમગીન થતા આવ્યા છે. આપણે તે ખામોશ જેહાદમાં શરીક છીએ કે જેના સ્થાપક એહલે હરમના મઝલુમો છે. જેઓએ સખ્તીઓ ઉઠાવી, ખુન વહાવ્યુુ, માઇલો સુધી પગપાળા ચાલ્યા પરંતુ આ મકસદને રોકાવા ન દીધો, આ પૈગામને ઘરે-ઘરે પહોંચાડ્યો અને આ જંગને સબ્રની સાથે ખામોશી સાથે લડતા રહ્યા.

આપણું કામ છે અઝાદારીને બરપા કરવુ અને આપણી આ જવાબદારી છે અને કેમ ન હોય? આજે પણ ગયબતના પરદામાં ઇમામ હુસૈન(અ.સ.)ના વારિસ ખામોશીની સાથે અઝાએ હુસૈનીમાં મશ્ગુલ છે. દરેક મજલીસે અઝા, દરેક માતમ તેમની જ દેખરેખ હેઠળ અંજામ પામી રહ્યુ છે. આખરે તેઓ(અ.સ.) જ તેમના વારિસ છે. જેમ કે કુરઆને કરીમની આયત મુજબ ઝુહૂર પછી:

અને અમો એ ચાહીએ છીએ કે જે લોકોને જમીનમાં કમઝોર બનાવી દેવામાં આવ્યા તેમના પર અહેસાન કરીએ અને તેમને લોકોના ઇમામ બનાવીએ અને જમીનના વારિસ બનાવી દઇએ.

અને અલ્લાહે ઇરાદો કર્યો છે કે જેઓ કમઝોર છે તેઓ જમીનના વારિસ બનશે. જેથી આ ખામોશ જેહાદની જીતનુ એલાન પુરી દુનિયામાં ખુને મઝલુમે કરબલાના ઇન્તેકામથી કરશે જેના લીધે આં હઝરત (સ.અ.વ)ના તુટેલા દિલને રાહત મળશે. પરવરદિગારથી દુઆ છે કે ફરઝંદે હુસૈન(અ.સ.), હઝરતે હુજ્જત(અ.સ.)ના ઝુહૂરમાં જલ્દી કરે અને આપણને હંમેશા અઝાએ હુસૈન(અ.સ.)માં મશ્ગુલ રહેવાની તૌફીક ઇનાયત ફરમાવે.