طَلَبُ الْمَعَارِفِ مِنْ غَيْرِ طَرِيْقِنَا اَھْلَ الْبَيْتِ مَسَاوِقٌ لِاِّنْ کَارِنَا હમ અહલે બૈત – રસૂલના તરીકાથી હઠીને ઇલ્મ અને મારેફતની તલાશ એ અમારો ઇન્કાર કરવા સમાન છે. (દીનો – ફિતરત જી. 1) فَاِنَّا يُحِيطُ عِلْمُنَا بِاَنْبَائِكُمْ وَ لَا يَعْزُبُ عَنَّا شَيْ‏ءٌ مِنْ اَخْبَارِكُمْ બેશક, અમારું ઇલ્મ તમારા હાલાત પર છવાએલું […]

સલામ હો માનવ જગતની વસંત જમાનાના લોકોને ખુશી તથા પ્રસન્નતા પ્રદાન કરનાર પર…. જેના પર તમામ પયગમ્બરોની વારસો ખતમ થાય છે. સલામ તે નીમએ – શાબાનના જન્મેલા પર. જેણે હિજરી સન 255 માં તો ફાટતી વેળાએ ઇમામ હસન અસ્કરી (અ.સ.)ના મુકદ્દદસ ઘરમાં આંખો ખોલી. સલમા તે મઘ્ય શાબાનના નવજાત શિશુ […]

શાબાનુલ મોઅઝઝમની પંદરમી રાત, 255 હિજરીમાં ખુદાવન્દે આલમ મુતંઆલએ અગ્યારમાં પેશ્વા ઇમામ હસન અસ્કરી (અ.સ.) ને એક એવો ફરઝન્દ અતા કર્યો જેનું નામ ‘મોહમ્મદ’ રાખવામાં આવ્યું. આ ફરઝન્દની માતા રોમના એશિયાઇ કુચકની રહેવાવાળા હતા. જેમનું પવિત્ર નામ ‘નરગીસ’ (અરબી ભાષામાં નરજીસ) હતું. ઇફફત તકવા અને પવિત્રતામાં કમાલની મંઝિલ પર ફાએઝ […]

શાબાન મહિનાની ત્રીજી તારીખ અને હિજરતે નબવીનું ચોથુ વરસ હતુ કે આગોશે ઝેહરાએ મોહમ્મદે મુસ્તુફા (સ.અ.વ.) માં ઇમામતના ત્રીજા નૂરનો ઉદય થયો ખુદાએ અઝઝા વ જલ્લની આઠમી હુજ્જત અલી બિન મૂસા અલ રેઝા (અ.સ.) નું બયાન છે કે જ્યારે ઇમામ હુસૈન (અ.સ.) પેદા થયા તો રસુલે ખુદા (સ.અ.વ.) એ અસ્મા […]

ક્યાન જાનીએ દિલમેં ઇશ્ક યેહ એઅજાઝનુમાકા કાયમ હૈ
દિલ હીજ્રમેં જલ કર ખાક હુવા પર દિલ કી તમન્ના કાયમ હૈ
અલ્લાહ ગની, અલ્લાહ ગની, યેહ હદ એઅજાઝનુમાઇ કી
હૈ જલ્વા નુમા પરદેમેં નીહાં આફાકમેં જલ્વા કાયમ હૈ
આંખોમેં વહી દિલમેં વહી રસ્તેમે વહી મંઝીલમેં વહી
ખલવતમેં વહી મેહફીલમેં વહી પર્દેકા પર્દા કાયમ હૈ
આંખોસે હૈ સૈલે અશ્ક રવાં, પર મુજકો નહીં કુછ ખૌફે ઝીયાં,
બેહતે હુવે દરિયા પર જૈસે કાયમકા મુસલ્લા કાયમ હૈ
કાયમ હી કે દમસે દીને શહે – લવલાક – લામ કા કાયમ હૈ

ઇન્સાને આ પૃથ્વી પર કદમ માંડ્યા છે ત્યારથી જ તે એવા જીવનની કલ્પ્ના કરે છે જેમાં તેને સાચા અર્થમાં આનંદ અને શાંતિ મળે. આવા જીવનની પ્રાપ્તિ માટે તેણે સતત પ્રયત્નો પણ કર્યા છે. જેવી રીતે ખોરાક ન હોય તો ખાવાની ઇચ્છા ન થાત તેવી જ રીતે જો આ પ્રકારની ઇચ્છાનું મહત્વ ન હોત તો તેની માનવજીવન પર કોઇ પ્રકારની અસર થાત નહીં. એટલે માણસ ભવિષ્યમાં એક એવો દિવસ જોશે જેમાં માનવ સમાજમાં ‘અદલો ઇન્સાફ’ હશે. અને દરેક વર્ગના નાના મોટા તમામ લોકો અમનો – અમાનની જીંદગી વ્યતીત કરશે. લોકો ભલાઇ અને કલ્યાણ તથા વિધ્વતા અને પૂર્ણતાના ઉચ્ચ દરજ્જા પર બિરાજશે. આ બધા કાર્યો ગૈબી મદદ તેમજ ઇન્સાનના પ્રયત્નો વડે જ શક્ય બનશે. અને આવા ‘શાંત સમાજ’ ના સ્થાપક હઝરત ઇમામ મહદી (અ.સ.) સિવાય બીજું કોઇ જ નહીં હોય!
આવો, હવે એ જોઇ કે સાહેબુઝઝમાન (અ.સ.) ના ઝુહુર વખતે કેવી પરિસ્થિતિ હશે અને તેઓ (અ.સ.) ની હુકુમત કેવી હશે ? આ સવાલનો જવાબ કુરઆને મજીદની સુરએ નૂરની આયત નંબર 55 માં મળી શકે છે. ઇરશાદે બારી છે. :

(1) અનલ મહદીયો અના કાએમુઝઝમાન – હું મહદી છું હું કાએમે જમાના છું. (બેહાર – જી. 52 પા. 2)
(2) અનલ લઝી અમલા ઓ હા અદલન કમા મોલઅત જવરા. – હું આ જમીનને અદલો ઇન્સાફથી (એ રીતે) ભરપૂર કરી દઇશ જે રીતે એ ઝુલ્મ અને અન્યાયથી ભરેલી હશે. (બેહાર – જી. 52 પા. 2)
(3) અના બકીયતુલ્લાહે ફી અરઝેહ – હું આ સરઝમીન (પૃથ્વીના પટ) પર અલ્લાહની અંતિમ હુજ્જત (નિશાની) છું. (બેહાર – જી 52 પા. 24)
(4) અનલ મુન્તકેમો મીન અઅદાએહ – હું એ ખુદાના દુશ્મનોનો બદલો લેનાર છું. (બેહાર – જી 52 પા. 24)
(5) અના ખાતમુલ અવસીયાઅ. – હું અવસિયાની ક્રમની અંતિમ કડી છું. (બેહાર જી. 52 પા. 30)
(6) વ બી યદફઅુલ્લાહ અઝઝ વ જલ્લલ બલાઅ અન અહલી વ શિઅતી. – અને મારી મારફત અલ્લાહ અઝઝ વ જલ્લ મારા એહલો અયાલ અને શિયાઓ ને બલાઓથી મુક્ત કરે છે. (બેહાર – જી. 52 પા. 30)
(7) ઇન્ની લ અમાનુન લે અહલીલ અર્ઝ. – બેશક જમીનવાસીઓ માટે (હું) અમનો અમાન (શાંતિ અને સલામતી) છું. (જેમાં કોઇ શંકાને સ્થાન નથી.) (બેહાર – જી. 53 પા. 181)
(8) એઝા અઝેનલ્લાહો લના ફીલ કવ્લે ઝુહુરલ હક્કો વ અઝમલહલ્લ બાતિલ. જ્યારે ખુદાવંદે આલમ અમને વાતચીત કરવાનું આમંત્રણ આપશે (ત્યારે) હક જાહેર થશે અને બાતિલનો અંત આવી જશે. (બેહાર – જી. 53 પા. 196)

ઇન્સાનના ગુણો અને વિશીષ્ટતાને તેના ઇલકાબ વડે જાહેર કરવામાં આવે છે. જો કે વર્તમાન યુગના માનવની વિશીષ્ટતા તેના ઇલકાબ મુજબની જ હોય તેવું ભાગ્યેજ બને છે. આના દાખલા તમે તમારી આસપાસની દુનિયામાં દરરોજ જોતા હશો. ક્યારેક તો એવું પણ બને છે કે લોકોને પોતાના ઇલકાબનો અર્થ શું થાય તેની ખબર હોતી નથી આ એક જુદી જ દાસ્તાન છે.
અંબિયા અને અઇમ્મા (અ.મુ.સ.) ને જે ઇલકાબ આપવામાં આવ્યા હતા, તે તેમની ખાસ વિશેષતાઓ પ્રમાણે આપવામાં આવ્યા હતા. જેમ કે જનાબે મુસા (અ.સ.) ને ‘કલીમુલ્લાહ’ કહેવામાં આવ્યા હતા જેનો અર્થ એ હતો કે ખુદાવંદે આલમે તેમની સાથે વાત કરી હતી. રસૂલે ખુદા (સ.અ.વ.) ને ‘રહમતુલ્લીલ આલમીન’ એ માટે કહેવામાં આપ્યો છે. આં હઝરત (સ.અ.વ.) ની ઝાતે બાબરકત અને આપની પવિત્ર શરિયત આખી દુનિયાને માટે રહમત છે. આ જ બાબત અઇમ્મા (અ.મુ.સ.) ને પણ લાગુ પડે છે.

વાચકોને આ વિષયનું મથાળું વાંચીને આશ્ર્ચર્ય થશે એમ પણ બને કે કેટલાક લોકો આ વિષયને (ઐબદાર) ખામીયુક્ત ગણે એટલા માટે કે અત્યાર સુધી તો આપણે ‘ગૈબતે – કુબરામાં શિયાઓની જવાબદારીઓ’ એ વિષય પર વિવિધ કિતાબો અને સામયીકોમાં વાચ્યું છે. આ ઉપરાંત આ વિષય પર ઓલમાઓ અને ઝાકીર સાહેબો મારફતે મજલીસો અને મીમ્બરો પરથી શિયાઓની વિવિધ જવાબદારીઓનો ઉલ્લેખ સાંભળ્યો છે. અલબત, આ વિષયનો અગાઉ કોઇ ઝાકીરે ઉલ્લેખ કર્યો નથી. પણ આ ઉર્દુ સામયીકમાં પણ તેનો ઉલ્લેખ થયો નથી. પણ આ કોઇ નવો વિષય નથી મોઅતબર શિયા કિતાબોમાં આ વિષય ઉપર પુરતી ચર્ચા થએલી જોવા મળે છે. હા, આ વિષય પર સીધે સીધે ચર્ચા ન કરતા. “ઇમામે ઝમાના (અ.સ.) ની ગૈબતના જમાનામાં (તેમના) અસ્તિત્વના ફાયદાઓ” એ વિશે ઇમામ (અ.સ.) ની જવાબદારીનો પણ ઉલ્લેખ થઇ જાય છે. આ વિષયની પૂર્વ ભૂમિકા રૂપે થોડા વાત કર્યા બાદ હવે મૂળ વિષય પર આવીએ છીએ.

હઝરત વલીએ અસ્ર ઇમામ મહદી અલયહીસ્સલામ વિશે ઘણીયે રિવાયતો છે, જેમાં હઝરતના ઝુહુરની નિશાનીઓનો ઉલ્લેખ છે. ઉચ્ચકક્ષાના મહાન મોહદ્દીસ જનાબ શેખ સદ્દુક (અ.ર.) અને અલ્લામા મજલીસી અલયહીર રહમા એ આ રિવાયતોનો ‘ઝુહુરની નિશાનીઓ’ના પ્રકરણમાં ઉલ્લેખ કર્યો છે. અહીં અમે નિશાનીઓની નાની નાની બાબતો વિશે ચર્ચા નહીં કહીએ પણ ઝુહુરની નિશાનીઓ વિશે સંપૂર્ણ ઇલ્મી ચર્ચા કરીશું.
(1) ઝુહુરની નિશાનીઓનું મહત્વ:
તમામ મુસલમાનો અને ખાસ કરીને શિયાઓ એક નિશ્ર્ચિત સમયથી હઝરત ઇમામ મહદી (અ.સ.) ના ઝુહુરનો ઇન્તેઝાર કરી રહ્યા છે. આ એક સર્વ સામાન્ય હકીકત છે કે કયામત આવવાના દિવસની જેમ હઝરતના ઝુહુરનો કોઇ ખાસ સમય નિશ્ર્ચિત નથી. અને તેનું જ્ઞાન ખુદાની ઝાત સાથે વિશેષ રીતે સંબંધિત છે. તેથી ઝુહુરના સમયની ઓળખ માટે જ બધું ધ્યાન (નિશાનીઓના જાહેર થવા પર) કેન્દ્રીત થયુ છે. ઝુહુરની નિશાનીઓને અલગ કરી તેની સત્યતાની પરખ કરવી એક ખાસ વિષય છે અને તે નિશાનીઓને હઝરતના ઝુહુરની નજદીક હોવાનો ક્રમ ગણવામાં આવે છે. આજ કારણોસર ઇમામના ઝુહુર પહેલાની નિશાનીઓની ચર્ચાને ખાસ મહત્વ આપવામાં આવે છે. આથી ઝુહુર પહેલાની નિશાનીઓની ચર્ચા હ. મહદી (અ.સ.) ના ઝુહુરના અનિશ્ર્ચિત સમયને નજદીક હોવાની પરખ માટેનું ખાસ માધ્યમ છે.